नेपालमा डिजिटल प्रविधिको बढ्दो प्रभाव: सामाजिक सञ्जालले ल्याएको परिवर्तन

नेपालमा डिजिटल प्रविधिको विकास तीव्र रूपमा अघि बढिरहेको छ। पछिल्लो दशकमा इन्टरनेट पहुँच सहज बन्दै गएपछि सामाजिक सञ्जालको प्रयोग पनि उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ। फेसबुक, टिकटक, युट्युब, ट्विटर (एक्स), इन्स्टाग्राम लगायतका प्लेटफर्महरूले नेपाली समाजमा गहिरो प्रभाव पारिरहेका छन्।

सूचनाको प्रवाहमा क्रान्ति

सामाजिक सञ्जालको प्रभावले नेपालमा सूचना आदान-प्रदानको शैली परिवर्तन भएको छ। पहिले समाचारका लागि रेडियो, पत्रिका वा टेलिभिजनमा भर परिन्थ्यो, तर अहिले मोबाइलमा केही सेकेन्डमै देश–विदेशका खबर थाहा पाउन सकिन्छ।

व्यापार र मार्केटिङमा नयाँ युग

डिजिटल प्रविधिको विकासले नेपाली व्यवसायहरूलाई पनि नयाँ सम्भावनाहरू दिएको छ। सामाजिक सञ्जालमार्फत डिजिटल मार्केटिङको प्रयोग बढ्दै गएको छ। विशेषगरी, साना उद्यमीहरू फेसबुक, टिकटक र इन्स्टाग्राममा विज्ञापन गरी आफ्ना उत्पादन तथा सेवाहरू प्रवर्द्धन गरिरहेका छन्।

डिजिटल मार्केटिङकै माध्यमबाट व्यवसायलाई फराकिलो बनाएका समिर श्रेष्ठ भन्नुहुन्छ:

"पहिले हाम्रो व्यवसाय स्थानीय ग्राहकमा मात्र सीमित थियो, तर फेसबुक र टिकटकमा प्रचार गरेपछि नेपालभर नै ग्राहक बनाउने अवसर पायौं। डिजिटल प्रविधिको सही उपयोग गर्न सकियो भने व्यवसायलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा लैजान पनि सम्भव छ।"

राजनीतिक तथा सामाजिक प्रभाव

सामाजिक सञ्जाल राजनीतिक गतिविधिको एउटा महत्त्वपूर्ण माध्यम बनेको छ। चुनावी प्रचार-प्रसारदेखि सरकारका नीतिहरूमा जनमत बनाउने कामसम्म सामाजिक सञ्जालको भूमिका उल्लेखनीय छ। यस्तै, सामाजिक अभियन्ताहरू विभिन्न अभियान चलाउन सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गर्छन्, जसले समाजमा ठूलो प्रभाव पार्छ।

मनोरञ्जन र सांस्कृतिक प्रभाव

युट्युब, टिकटक र अन्य प्लेटफर्महरूमा नेपाली कलाकार तथा क्रिएटरहरूको उपस्थिति बढ्दै गएको छ। छोटो भिडियो सामग्रीहरू लोकप्रिय हुँदै गएका छन्, जसले नयाँ कलाकारलाई स्थापित हुन सहयोग पुर्‍याइरहेको छ।

चुनौती र नकारात्मक प्रभाव

सामाजिक सञ्जालको प्रयोग बढेसँगै यसका केही नकारात्मक प्रभावहरू पनि देखिएका छन्। गलत सूचना (fake news) को व्यापकता, साइबर अपराध, मानसिक स्वास्थ्यमा असर, गोपनीयताको समस्या आदि सामाजिक सञ्जालका प्रमुख चुनौतीहरू हुन्।

नेपालमा डिजिटल प्रविधि र सामाजिक सञ्जालको प्रभाव दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको छ। यसले अवसरहरू सिर्जना गरिरहेका छन् भने केही चुनौतीहरू पनि ल्याएको छ। प्रविधिको सकारात्मक उपयोग गर्दै यसका नकारात्मक असरलाई न्यूनीकरण गर्न सकेमा नेपालमा डिजिटल क्रान्तिले समाजलाई अझ समृद्ध बनाउन सक्छ।