असार १५ मा किन खाइन्छ दही–चिउरा? जान्नुहोस् यसको ऐतिहासिक र सामाजिक सन्देश

असार १५ गते, नेपाली कृषक समुदायका लागि मात्र नभई सम्पूर्ण नेपालीहरूका लागि विशेष दिन हो। यो दिनलाई 'राष्ट्रिय धान दिवस' को रूपमा मनाइन्छ। यसै अवसरमा दही–चिउरा खाने परम्परा पनि देशभर उल्लासपूर्वक मनाइन्छ। कृषिमा आधारित हाम्रो समाजमा वर्षा र रोपाइँको सुरुवातसँगै जुडिएको यो दिन प्राकृतिक, सांस्कृतिक र कृषिक महत्वले भरिपूर्ण छ।

नेपालको कृषि प्रणालीमा धान प्रमुख खाद्यान्न हो। वर्षाको सुरुमा असार महिनामा रोपाइँ सुरु गरिन्छ, र त्यसको पहिलो प्रतीकात्मक दिनको रूपमा असार १५ लाई धान दिवस मनाउने गरिएको हो। २०६१ सालदेखि नेपाल सरकारले यो दिनलाई राष्ट्रिय धान दिवसका रूपमा मान्यता दिएको हो। कृषकले खेतमा धान रोप्दै माटोसँग रमाउँदै, नाचगान र परम्परागत गीतहरू गाउँदै यो दिनलाई उत्सवमा परिणत गर्छन्।

असार १५ को विशेषता भनेकै दही र चिउरा खाने चलन हो। दहीलाई समृद्धि र सौभाग्यको प्रतीक मानिन्छ भने चिउरा परम्परागत कृषक भोजनको एक अभिन्न अङ्ग हो। यस दिन कृषक परिवारहरूले काम सँगसँगै दही–चिउरा खाएर श्रमको सम्मान गर्छन्। अहिले भने यो परम्परा शहर–बजारसम्म फैलिएको छ, र होटल–रेस्टुरेन्टहरूमा पनि विशेष मीनुका रूपमा दही–चिउरा राखिन्छ।

असार १५ ले खेतीप्रति प्रेम र श्रमप्रति सम्मान व्यक्त गर्छ। कृषक वर्गप्रति कृतज्ञता प्रकट गर्दै कृषि व्यवसायलाई प्रवर्द्धन गर्ने सन्देश दिन यो पर्वले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। नयाँ पुस्तामा कृषिप्रति आकर्षण, माटोप्रेम र आत्मनिर्भरता को भावना जगाउन पनि यो दिनले सकारात्मक प्रभाव पार्ने विश्वास गरिन्छ।

असार १५ केवल दही–चिउरा खाएर रमाउने दिन मात्र होइन, यो दिन हाम्रो मौलिक कृषि संस्कृतिको गौरवपूर्ण उत्सव हो। जलवायु परिवर्तन, कृषिमा आधुनिकीकरण र युवा सहभागिताजस्ता विषयमा पनि यस दिन विशेष कार्यक्रम आयोजना गरिन्छ।