भूकम्पीय जोखिम न्यूनीकरणमा जापान किन विश्वकै अग्रपंक्तिमा छ?

जापान भूकम्पीय जोखिम धेरै हुने मुलुकमध्ये एक हो। देशको भौगोलिक अवस्थाका कारण यहाँ साना-ठूला भूकम्प बारम्बार गइरहन्छन्। तर, जापानले भूकम्पबाट हुने क्षति न्यून पार्नका लागि अत्याधुनिक प्रविधि, नियम तथा जनचेतना कार्यक्रमहरूमार्फत विश्वकै उत्कृष्ट भूकम्प तयारी प्रणाली विकास गरेको छ।

१. भूकम्पको प्रारम्भिक चेतावनी प्रणाली (Early Warning System)

जापानले भूकम्पीय चेतावनी प्रणाली (EEW) विकास गरेको छ, जसले भूकम्प आउनु केही सेकेन्ड अगाडि नै जानकारी दिन्छ।

सेन्सरहरूको नेटवर्क: भूमिगत र समुद्रमा राखिएका हजारौँ सेन्सरहरूले कम्पन सुरु हुनासाथ सिग्नल पठाउँछन्।

अलर्ट प्रणाली: मोबाइल, टिभी, रेडियो, रेल प्रणाली तथा आपतकालीन सेवाहरूमा स्वतः सूचना पुग्छ।

सेकन्डकै अन्तरालमा तयारी: मानिसहरूले सुरक्षित ठाउँ खोज्न, ट्रेन्स, एयरपोर्ट, कारखाना, र आणविक केन्द्रहरू रोक्न यो प्रणाली उपयोग गरिन्छ।

२. भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माण (Earthquake-Resistant Buildings)

जापानमा निर्माण गरिने सबै भवन भूकम्प प्रतिरोधी प्रविधि (Seismic Resistant Technology) अपनाएर बनाइन्छन्।

फ्लेक्सिबल बिल्डिङ स्ट्रक्चर: भवनहरू विशेष प्रविधिबाट निर्मित हुन्छन्, जसले भूकम्पको धक्का सहन सक्छ।

शक एब्जर्बर सिस्टम: ठूलो भवनहरूमा शक एब्जर्बर (shock absorbers) जडान गरिन्छ, जसले भूकम्पको कम्पनलाई कम गर्छ।

फ्लोटिङ फाउन्डेसन: उच्च भवनहरू भूकम्पको समयमा लचकदार रूपमा हल्लिन सक्छन् तर भत्किदैनन्।

३. आपतकालीन उद्धार प्रणाली (Emergency Response System)

भूकम्पपछि उद्धारका लागि जापानमा तीव्र गतिमा राहत र उद्दार प्रणाली सक्रिय हुन्छ।

अग्नि सुरक्षा दल र उद्धार टोली तुरुन्तै परिचालित हुन्छन्।

अस्पताल र मेडिकल टिम भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा तुरुन्तै पठाइन्छ।

आपतकालीन बंकर र राहत सामग्री भूकम्पपछिको जीवनयापन सहज बनाउन सरकारका तर्फबाट तत्काल वितरण गरिन्छ।

४. जनचेतना कार्यक्रम र नियमित अभ्यास (Drills & Awareness Programs)

जापानमा विद्यालयदेखि अफिससम्म हरेक नागरिकलाई भूकम्प आउँदा के गर्ने? भन्नेबारे सिकाइन्छ।

वर्षमा कम्तीमा एकपटक राष्ट्रियस्तरको भूकम्प अभ्यास (Earthquake Drill) गरिन्छ।

बच्चादेखि वृद्धसम्मलाई भूकम्प आउँदा "Drop, Cover, Hold On" गर्ने शिक्षा दिइन्छ।

५. सुनामी चेतावनी र रोकथाम (Tsunami Prevention System)

भूकम्पपछि सुनामी आउन सक्ने सम्भावना भएकाले जापानले विशेष सुनामी चेतावनी प्रणाली बनाएको छ।

समुद्र किनारमा उच्च प्रविधियुक्त जडानहरू राखिएका छन्, जसले सुनामी आउनु अगाडि सूचना दिन्छ।

सुनामी रोक्नका लागि तटबन्ध र उचाइयुक्त बाँधहरू बनाइएका छन्।

सुनामी आउँदा सुरक्षित ठाउँमा कसरी जान सकिन्छ भन्ने योजना पहिल्यै बनाइन्छ।

जापानको भूकम्प तयारी प्रणाली विश्वकै उत्कृष्टमध्ये एक हो। पूर्वचेतावनी प्रविधि, भूकम्प प्रतिरोधी संरचना, आपतकालीन उद्धार योजना, जनचेतना र सुनामी रोकथामका कारण जापानले ठूला भूकम्पहरूबाट हुने जनधनको क्षति न्यून पार्न सफल हुँदै आएको छ।