घर बनाउँदा छड प्रयोग गर्ने सही तरीका

काठमाडौँ। अहिले निर्माण गरिने अधिकांश घरमा फलामे छडको प्रयोग गरिन्छ र सुरक्षित घरका लागि यो आवश्यकता पनि हो। 

धेरैजसो मानिसहरुले आफ्नो घर बनाउने जिम्मा मिस्त्री वा ठेकेदारलाई नै दिने गर्छन्। तर, जिम्मा लिने व्यक्तिले सही अनुपातमा निर्माण सामग्रीको प्रयोग गरेको छ वा छैन भन्ने कुरालाई भने उनीहरूले अनुगमन गरेका हुँदैनन्।

कहिलेकाहीँ गरिहाले पनि पर्याप्त प्राविधिक ज्ञान नहुने भएकाले ठीकरबेठीक थाहा पाउन सक्दैनन्। यस्तो अवस्थामा प्राविधिक वा विज्ञको सहयोग लिनु राम्रो हुन्छ। तर, केही आधारभूत विषयबारे जानकारी भएमा आफैले पनि निर्माण कार्यको सही वा गलत अनुगमन गर्न सकिन्छ। त्यसो हुन सकेमा पक्कै पनि कम लागतमै आफ्नो घरलाई सुरक्षित र बलियो बनाउन सकिन्छ।

घरलाई भूकम्प प्रतिरोधी बनाउन फलामे छडको प्रयोग गरिन्छ। पिलरमा मोटो फलामे डण्डी ठाडो रूपमा राखिन्छ र मसिनो डण्डीले बाँधिन्छ भने ‘स्ल्याब’ मा मोटो डण्डी तलबाट राखिन्छ। तर, ‘क्याण्टिलर’मा भने मोटो डण्डी  माथिबाट राखिन्छ। त्यस्तै, ढलान गर्दा डण्डीलाई फर्माबाट २ देखि ३ इञ्च माथि उचाल्नुपर्छ। जसले गर्दा डण्डीमुनि र माथि दुवैतिर क्रङ्क्रिटको अनुपात राम्रोसँग मिल्न सक्छ।  

डण्डीलाई गाँस्दा पनि एकदमै ध्यान दिन जरूरी छ किनकि पिलर र बीममा डण्डी गाँस्ने तरीका पनि फरक हुन्छ। बीममा १० सुते डण्डी गाँस्नुपर्दा कम्तीमा १८ इञ्च ओभरल्याप गर्नुपर्छ भने पिलरमा गाँस्दा १९ इञ्च भए पुग्छ। डण्डी गाँस्दा कति लम्बाइ ओभरल्याप गर्ने भन्ने डण्डीको साइजमा भर पर्छ। डण्डीको साइज जति बढ्दै जान्छ, त्यसलाई गाँस्दा खप्ट्याउनुपर्ने लम्बाइ पनि बढाउँदै लैजान आवश्यक हुन्छ। साथै, डण्डीको गाँसिने भागपट्टिको दुवै टुप्पालाई अलिकति बङ्ग्याएर ‘हूक’जस्तो बनाइएको हुनुपर्छ।

तर, निर्माण हुने संरचनाअनुसार डण्डीको सङ्ख्या, डण्डीको दूरी, साइज, तथा राख्ने तौरतरीका भने फरक–फरक हुन्छन्। यस्ता प्राविधिक पक्षलाई ध्यान नदिई डण्डीको प्रयोग गर्दा गुणस्तर तथा टिकाउ हुँदैन। 

आरसीसी (रेन्सफोष्र्ड सिमेण्ट कङ्क्रिट) गर्दा फलामे डण्डी कुन ठाउँमा, कतिओटा र कसरी राख्ने भन्ने शतप्रतिशत प्राविधिक काम भएकाले यस्तो काम विज्ञ व्यक्तिको निगरानी तथा परामर्श लिनु पर्दछ। कत्रो घरमा कति र कस्तो किसिमको डण्डी आवश्यक हुन्छ, डण्डी कसरी बाँध्ने, कसरी जोड्ने, क्राङ्क कसरी गर्ने, पिलरमा कसरी राख्ने भन्ने प्राविधिक ज्ञान भने आममानिसमा हुँदैन।