के तपाईं लामो समयदेखि टिकटक र रिल्सको लतबाट ग्रस्त हुनुहुन्छ? जान्नुहोस्, यो बानी कसरी छुटाउने!

अहिलेको डिजिटल युगमा, धेरै मानिसहरू लामो समयसम्म टिकटक र रिल्स जस्ता छोटा भिडियोहरू हेर्दै समय बिताइरहेका छन्। सुरुमा मनोरञ्जनका लागि हेरेको यो बानी विस्तारै लतमा परिणत हुनसक्छ, जसले हाम्रो समय व्यवस्थापन, मानसिक स्वास्थ्य, र उत्पादकत्वमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ। 

यदि तपाईं पनि यस समस्याबाट गुज्रिरहनुभएको छ भने, तल दिइएका केही उपायहरूले तपाईंलाई यो बानी छुटाउन मदत गर्न सक्छन्।

१. आफ्नो स्क्रीन समय ट्र्याक गर्नुहोस्

हामी कतिवेला र कति समय टिकटक वा रिल्स हेर्छौं भन्ने धेरैलाई थाहा हुँदैन। यसलाई सचेत हुनका लागि आफ्नो मोबाइलमा रहेको Screen Time (iPhone) वा Digital Wellbeing (Android) जस्ता फीचरहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ।

के गर्ने?

✔ प्रतिदिन कति समय खर्च भइरहेको छ हेर्नुहोस्।

✔ समयको सीमा तोक्नुहोस्।

✔ एक्कासी हटाउने भन्दा बिस्तारै समय घटाउँदै जानुहोस्।

२. ‘डोपामिन’ सन्तुलन गर्न नयाँ बानी विकास गर्नुहोस्

रिल्स हेर्दा हाम्रो मस्तिष्कमा डोपामिन (खुसी दिने हर्मोन) उत्पादन हुन्छ, जसले हामीलाई बारम्बार हेर्न बाध्य बनाउँछ। यदि तपाईंले रिल्सको ठाउँमा नयाँ र स्वस्थ बानीहरू अपनाउनुभयो भने यो लत हटाउन सजिलो हुन्छ।

के गर्ने?

✔ किताब पढ्ने बानी बसाल्नुहोस्।

✔ व्यायाम वा ध्यान गर्ने समय तोक्नुहोस्।

✔ संगीत सुन्ने वा नयाँ सीप सिक्ने प्रयास गर्नुहोस्।

३. ‘डिजिटल डिटोक्स’ (Digital Detox) अपनाउनुहोस्

डिजिटल डिटोक्स भनेको केही समयको लागि सामाजिक सञ्जालबाट टाढा रहने प्रक्रिया हो।

के गर्ने?

✔ राति सुत्नुअघि मोबाइल बन्द गर्ने बानी बसाल्नुहोस्।

✔ एक हप्तामा कम्तिमा १-२ दिन टिकटक र रिल्स नहेर्ने संकल्प गर्नुहोस्।

✔ मोबाइलको नोटिफिकेसन बन्द गर्नुहोस्, ताकि बारम्बार खोल्न मन नलागोस्।

४. ‘डेड टाइम’ लाई सिर्जनात्मक बनाउनुहोस्

धेरैजसो मानिसहरू फुर्सदको समयमा, बस वा मेट्रोमा यात्रा गर्दा, वा सुत्नुअघि रिल्स हेर्छन्। यदि त्यस समयमा केहि उपयोगी कार्य गरियो भने यो बानी बिस्तारै छुट्न सक्छ।

के गर्ने?

✔ Podcast सुन्नुहोस्।

✔ सृजनात्मक लेखन वा चित्र बनाउने प्रयास गर्नुहोस्।

✔ कसैसँग प्रत्यक्ष संवाद गर्नुहोस् (भिडियो वा टेक्स्ट च्याट भन्दा राम्रो)।

५. आफूलाई ‘रिवार्ड’ दिनुहोस्

हामी कुनै नयाँ बानी बसाउँदा, यदि त्यसबाट फाइदा भयो भने, आफूलाई पुरस्कृत गर्नुपर्छ।

के गर्ने?

✔ रिल्स नहेरेको १ हप्तामा आफैँलाई मनपर्ने उपहार दिनुहोस्।

✔ सामाजिक सञ्जालको साटो समय बचाएर नयाँ सीप सिक्नुभएमा त्यसलाई उत्सवको रूपमा मनाउनुहोस्।

रिल्स वा टिकटक हेर्नु नराम्रो होइन, तर यदि यसले तपाईंको समयको ठूलो हिस्सा लिँदैछ र तपाईंको जीवनलाई नकारात्मक रूपमा असर गर्दैछ भने, यसलाई सीमित गर्नुपर्छ। डिजिटल सन्तुलन अपनाउनु नै सबैभन्दा राम्रो उपाय हो। BLK-Max Super Specialty Hospital, Delhi का क्लिनिकल साइकोलोजिस्ट डा. दिनिका आनन्दका अनुसार, टिकटक र रिल्सको अत्यधिक प्रयोगले हाम्रो ध्यान क्षमता कमजोर बनाउँछ, सामाजिक जीवनलाई प्रभावित गर्छ र मानसिक असन्तुलन निम्त्याउन सक्छ। डा. दिनिका आनन्दका अनुसार, कुनै पनि डिजिटल लत हटाउन २१ दिनदेखि ९० दिनसम्म लाग्न सक्छ, त्यसैले धैर्य र निरन्तर प्रयास जरुरी छ।

अब तपाईं नै सोच्नुहोस्—के तपाईं आफ्नो समयलाई अधिक उत्पादक बनाउन तयार हुनुहुन्छ?