निर्माण क्षेत्रमा गुणस्तरको गिरावट: सस्तो मानसिकताको परिणाम र सुधारका उपायहरू

निर्माण कार्यमा गुणस्तर र व्यावसायिक सोचको अभावलाई लिएर धेरै समस्या देखिन्छ। यहाँ धेरैजसो मानिसहरूले व्यावसायिकता, सीप र गुणस्तरभन्दा सस्तोमा कसरी काम गर्न सकिन्छ र पैसा बचाउन सकिन्छ भन्ने कुरामा बढी जोड दिन्छन्। धेरैको मानसिकता यस्तो हुन्छ कि अहिलेको काम चलिहालोस्, पछि हेर्ने कुरा पछि हेरौंला। दीर्घकालीन परिणामहरूसँग उनीहरूलाई खासै मतलब हुँदैन। यो मानसिकता,  निर्माण क्षेत्रको लागि एक ठूलो चुनौती बनेको छ।

पेशेवर इन्जिनियरहरूको भूमिका

यदि तपाईंले पेशेवर इन्जिनियर हायर गर्नु भयो भने, उसले राम्रो घर निर्माण गर्ने ठेकेदार हायर गर्न सुझाव दिन्छ। यसो गर्दा तपाईंको घर निर्माणको लागत बढ्छ। किनभने पेशेवर इन्जिनियरहरूले सबै काम क्वालिटी र मापदण्ड अनुसार गर्नुपर्ने भन्छन्। जब सामग्री पनि उच्च गुणस्तरको प्रयोग हुन्छ, समय पनि बढी लाग्नेछ, श्रम पनि बढी लाग्नेछ र परिणाम पनि दीर्घकालीन रूपमा राम्रो हुनेछ। उदाहरणका लागि, ५० लाखमा बन्नुपर्ने घर यदि कुनै व्यक्तिले २५-३० लाखमा बनाइरहेको छ भने गुणस्तरको कुरै हुँदैन।

सस्तो निर्माणका ठेकेदारहरूको समस्या

सस्तो निर्माणका लागि मानिसहरूले त्यस्ता ठेकेदार हायर गर्छन्, जसलाई त्यो क्षेत्रको प्राविधिक ज्ञान थाहा हुँदैन। यस्तो ठेकेदारले ठेक्का लिएर लेबर रेटमा त्यही काम कुनै अनपढ मिस्त्रीलाई दिन्छ। यस्ता मिस्त्रीहरू ९९% इन्जिनियरभन्दा आफू राम्रो भन्ने मानसिकताबाट ग्रसित हुन्छन्। उनीहरू सोच्छन् कि उनीहरूलाई इन्जिनियरले भन्दा बढी थाहा छ। यहाँ, यदि पेशेवर मिस्त्री हुन्थ्यो भने, उसले कम्तीमा पनि आधा इन्चको मार्जिन दिन्थ्यो रड (सरिया)को। पेशेवर इलेक्ट्रिशियनले रड (सरिया) काट्नुभन्दा समस्या समाधान गर्न वैकल्पिक उपायहरू अपनाउँछ।

तर, जब अनपढ मिस्त्रीलाई काम सुम्पिन्छन्, उसले १५०० रुपैयाँको दैनिक ज्यालादारीमा काम गर्दै गर्दा न त पिलरको सही मापदण्डबारे सोच्दछ, न त गुणस्तरको ख्याल गर्छ, न त सरिया काट्नाले उत्पन्न हुने सम्भावित समस्याहरूको गम्भीरता बुझ्छ। उसका लागि १५०० रुपैयाँको ज्यालामा दिनभरिको काम नै सबैथोक हो, र त्यसभन्दा बढी सोच्न र परिश्रम गर्न ऊ तयार हुँदैन।

पेशेवर मिस्त्रीहरूको महत्व

यस्तो अवस्थामा पेशेवर मिस्त्री हुन्थ्यो भने उसले न केवल कुनै अरू तरीका खोजेर, पिलरलाई नोक्सान न पुर्याई लाइन राख्ने थियो। तर, त्यतिबेला उसले आफ्नो अनुभव र समयको चार्ज पनि बढी लिन्छ, जुन सस्तो काम गर्न खोज्ने यहाँका मानिसहरूले दिन चाहँदैनन्। सोच यही हो कि प्लास्टर गरेपछि सबै लुक्छ, मालिकलाई के थाहा हुन्छ।

गुणस्तरको गिरावट

निर्माणको गुणस्तर दिन प्रतिदिन घट्दो छ। यसको मुख्य कारण भनेको पेशेवर सोचको कमी र गुणस्तरभन्दा सस्तोमा कसरी काम गर्न सकिन्छ भन्ने सोच नै हो। विदेशमा गुणस्तर वा मानकबाट सम्झौता गरिँदैन, त्यहाँका मानिसहरूलाई गुणस्तरको महत्व थाहा हुन्छ। उनीहरू दीर्घकालीन परिणामहरूको महत्त्व बुझ्छन् र तदनुसार निर्णय लिन्छन्।

गुणस्तरीय निर्माणको लागि आवश्यक कदम

गुणस्तरीय निर्माणको लागि आवश्यक छ कि मानिसहरूले दीर्घकालीन सोच राखून्, पेशेवर इन्जिनियर, मिस्त्री र श्रमिकहरूको सेवाको कदर गरून्। सस्तोमा काम गराउँदा निर्माणको गुणस्तरमा पर्ने दीर्घकालीन नोक्सानलाई बुझून् र त्यसको समाधानका लागि आवश्यक कदम चालून्।

गुणस्तरीय निर्माण कार्यको लागि मानिसहरूले पेशेवर इन्जिनियरहरूलाई प्राथमिकता दिनु आवश्यक छ। पेशेवर इन्जिनियरहरूले मात्र गुणस्तरको निर्माण कार्य गर्न सक्छन्। उनीहरूले निर्माणको सबै मापदण्डहरूको पालना गर्न लगाउँछन्, जसले गर्दा निर्माणको दीर्घकालीन स्थायित्व सुनिश्चित हुन्छ।

यसका साथै, ठेकेदारहरूको चयनमा पनि विशेष ध्यान दिनु आवश्यक छ। ठेकेदारले प्राविधिक ज्ञान राख्नुपर्छ र गुणस्तरको निर्माण कार्यमा विशेषज्ञता हुनुपर्छ। सस्तोको लोभमा अनपढ मिस्त्रीहरूलाई काम दिने प्रवृत्ति परित्याग गर्नु पर्छ। पेशेवर मिस्त्रीहरूले मात्र निर्माण कार्यमा आवश्यक गुणस्तर र मापदण्डहरूको पालना गर्न सक्छन्।

सामग्रीको गुणस्तर

निर्माण कार्यमा प्रयोग गरिने सामग्रीको गुणस्तर पनि महत्वपूर्ण हुन्छ। उच्च गुणस्तरका सामग्री प्रयोग गर्दा निर्माण कार्यको लागत बढ्न सक्छ, तर यसको दीर्घकालीन फाइदा हुन्छ। उच्च गुणस्तरका सामग्रीले निर्माणलाई बलियो बनाउँछ र त्यसको आयु पनि लम्बिन्छ।

सस्तो सामग्रीको प्रयोग गर्दा तत्कालीन लागत कम हुन सक्छ, तर यसको दीर्घकालीन हानि बढी हुन्छ। सस्तो सामग्रीले निर्माणलाई कमजोर बनाउँछ र त्यसको आयु घटाउँछ। त्यसैले, निर्माण कार्यमा उच्च गुणस्तरका सामग्रीको प्रयोग अनिवार्य छ।

श्रमिकहरूको सीप

निर्माण कार्यमा श्रमिकहरूको सीप पनि महत्वपूर्ण हुन्छ। पेशेवर श्रमिकहरूले मात्र निर्माण कार्यमा आवश्यक सीपको प्रयोग गर्न सक्छन्। उनीहरूले निर्माण कार्यलाई मापदण्ड अनुसार सम्पन्न गर्छन् र गुणस्तर सुनिश्चित गर्छन्। अनपढ श्रमिकहरूले मात्र निर्माण कार्यमा समस्या उत्पन्न गर्छन् र गुणस्तरलाई हानि पुर्याउँछन्।

त्यसैले, निर्माण कार्यमा पेशेवर श्रमिकहरूको चयन गर्नु आवश्यक छ। पेशेवर श्रमिकहरूले मात्र निर्माण कार्यलाई गुणस्तरयुक्त बनाउँछन् र त्यसको दीर्घकालीन स्थायित्व सुनिश्चित गर्छन्।

जागरूकता

निर्माण कार्यमा गुणस्तर र पेशेवरवादको महत्त्वबारे जागरूकता अभाव छ। मानिसहरूले गुणस्तरको निर्माण कार्यको महत्त्व बुझ्नुपर्छ र तदनुसार निर्णय लिनुपर्छ। सस्तोको लोभमा गुणस्तरको निर्माण कार्यलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन। दीर्घकालीन परिणामहरूको महत्त्व बुझ्नुपर्छ र तदनुसार निर्माण कार्यको योजना बनाउनु पर्छ।

निष्कर्ष

निर्माणको गुणस्तर सुधार गर्नका लागि दीर्घकालीन सोच राख्नु अत्यावश्यक छ। पेशेवर इन्जिनियर, मिस्त्री र श्रमिकहरूको सेवाको कदर गर्नुपर्छ। सस्तोमा काम गराउँदा निर्माणको गुणस्तरमा पर्ने दीर्घकालीन नोक्सानलाई बुझ्नुपर्छ र त्यसको समाधानका लागि आवश्यक कदम चाल्नुपर्छ |

निर्माणको गुणस्तर सुधार ल्याउने यही एकमात्र उपाय हो। गुणस्तर र पेशेवरवादको महत्त्व बुझेर मात्र नेपालमा निर्माणको गुणस्तरमा सुधार ल्याउन सकिन्छ। 

यस्तो मानसिकता अपनाउँदा मात्र नेपालमा निर्माणको गुणस्तरमा सुधार ल्याउन सकिन्छ र दीर्घकालीन स्थायित्व सुनिश्चित गर्न सकिन्छ। गुणस्तरीय निर्माण कार्यको लागि आवश्यक सबै कदम चाल्नुपर्छ र सस्तोको लोभमा गुणस्तरलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन।

गुणस्तरको निर्माण कार्यले मात्र दीर्घकालीन परिणामहरू सुनिश्चित गर्न सक्छ र नेपाललाई स्थायित्वको मार्गमा अघि बढाउन सक्छ। नेपालमा गुणस्तरीय निर्माण कार्यको लागि आवश्यक सबै कदम चाल्नुपर्छ र सस्तोको लोभमा गुणस्तरलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन। गुणस्तरको निर्माण कार्यले मात्र दीर्घकालीन परिणामहरू सुनिश्चित गर्न सक्छ र नेपाललाई स्थायित्वको मार्गमा अघि बढाउन सक्छ।